Matchbox Oostende is een feit. Vorige week ging de deur van de kunstdoos open en werd het werk van Kristin Rogghe en Guy Kabeya Muya tentoongesteld in de haven van de stad. De locatie is prachtig. Het is een stukje Oostende dat blijkbaar vergeten wordt. Zeer onterecht. Op 11 september is de finissage van Matchbox en van de zomertentoonstelling Freestate II. Op die dag is iedereen zeer vriendelijk uitgenodigd om nog een laatste keer te komen kijken én om het debat mee te volgen. Onze Matchbox kunstenaars gaan discussiëren over het thema conflict. Dit debat gaat niet geheel toevallig door op 11 september. Open Monumentendag staat die dag in het teken van datzelfde onderwerp.
Tijdens de opening had ik een gesprek met Kristin en Guy. Zij hebben datgene dat onder de oppervlakte van de badstad ligt naar boven gebracht.
+Wat hebben jullie gemaakt?
Guy Kabeya: We hebben een boksring gemaakt waarin ik tegen Kristin vecht. Het is toch een boksmatch. (lacht) Neen, we hebben een artistieke film gemaakt waar heel wat veldwerk aan te pas is gekomen. Vertrekpunt voor mij was de volgende vraagstelling: 'Hoe heeft Oostende een bepaalde sympathie of apathie gecreëerd in de stad, in de geest van de Oostendenaren?' Meer specifiek heeft de film betrekking op de bezoekers van de stad.
Kristin Rogghe: We wilden ons niet fixeren op de Oostendenaren maar net op de andere mensen die van buitenaf komen: immigranten, maar ook toeristen.
Guy: In Oostende zitten precies zo weinig Oostendenaren. Als je rondkijkt denk je eerst dat het allemaal bewoners van de stad zijn, maar dat is dus niet zo. Je moet hen echt in hun huis gaan opzoeken want op straat kom je ze niet tegen.
+Inderdaad. Ik vroeg net nog aanwijzingen in de stad maar iedere voorbijganger bleek een toerist te zijn. Waarom heb je voor die mensen gekozen?
Guy: In feite hebben we niet gekozen maar zijn we die mensen gewoon tegengekomen. De meerderheid bleek uit niet-Oostendenaren te bestaan. Het is de stad zelf die het ons heeft voorgesteld.
+Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Kristin: We zijn op zoek gegaan naar de plaatsen waar de sans-papiers vertoeven. Vaak zijn dat plaatsen in delen van de stad die voor vele mensen ongekend zijn, zoals bijvoorbeeld de haven. Dat is niet meteen een toeristische trekpleister. Weinigen kennen het, maar het is er echt fantastisch en vooral zeer esthetisch.
Guy: Er zijn twee elementen die me hier in Oostende aantrekken. Natuurlijk is er de zee, maar je hebt ook het standbeeld van Koning Leopold II die het water overziet. Dat heeft een duidelijke boodschap en was voor mij iets dat tot nadenken stemde. Ik ben namelijk afkomstig van Congo. Binnen de geschiedenis van dat land is Koning Leopold II zeer aanwezig. Enkele jaren geleden heeft een actiegroep nog iets rond het standbeeld gedaan wat nogmaals de symbolische kracht van het standbeeld beaamt (een hand werd van het standbeeld afgezaagd, een verwijzing naar een frequent gebruikte straf in de rubberplantages ten tijde van de kolonisatie door Koning Leopld II (het afhakken van één of beide handen) nvdr).
Matchbox is een goed initiatief. Door dit project komen twee perspectieven van twee verschillende culturen samen. Ik merk dat er zeer weinig over Koning Leopold II wordt gesproken. De meeste kinderen kennen de geschiedenis zelfs niet.
Kristin: Ik merk dat ónze en ook de jongere generaties het verhaal niet zo goed kennen. We krijgen er weinig van mee op school.
+Er wordt inderdaad weinig over Koning Leopolds wanbeleid verteld in de geschiedenislessen.
Guy: Men wil het verbergen waardoor ik me de vraag stel: welk verhaal vertelt men over Afrika in België?
Kristin: We zijn op straat gegaan en hebben de mensen vragen gesteld over dit onderwerp om te onderzoeken wat het collectief geheugen en de perceptie van de mensen is.
+Wat zijn de bevindingen?
Guy: Eén op tien! Er was slechts één iemand die het wist.
Kristin: Er waren zelfs best wat jonge mensen die nog niet eens wisten dat België een kolonie heeft gehad.
Guy: Dat is toch wel heel vreemd.
Kristin: In het buitenland is men beter op de hoogte van het koloniale verleden van België dan in het land zelf.
Guy: Zelden wordt de waarheid verteld. Dat er handen zijn afgekapt, dat het om rubber ging. In Congo denken velen zelfs dat Koning Leopold II een redder was.
Kristin: We hebben het niet alleen over Koning Leopold II maar ook over de huidige stroom van migranten naar ons land toe. Men stelt zich te weinig de vraag waarom mensen hun leven wagen om naar hier te komen.
+Er wordt inderdaad eerder gefixeerd op de problemen de wij als gevolg van de migratiestroom ervaren.
Kristin: Het is zeer menselijk om eerst aan jezelf te denken. Als kunstenaar moet je echter wel de drang hebben om een ander perspectief te hanteren, om de andere kant van het verhaal te zien en te begrijpen.
+Jullie hebben sans-papiers geïnterviewd? Wat zijn jullie te weten gekomen?
Kristin: Opmerkelijk is dat die gesprekken altijd banaal zijn maar toch veel onthullen, namelijk vooral dat ze hetzelfde willen als iedereen. Ze willen een normaal leven, een familie, werk en hebben geen bijzondere motieven. Er schuilen paradoxen in wat ze vertellen. Dit komt doordat ze een bepaald verhaal rond hun persoon moeten creëren: voor henzelf om hoop te scheppen en voor de anderen om niet te veel persoonlijke informatie te onthullen.
Guy: Belangrijk is dat je tussen de regels leest. Hetgeen niet gezegd wordt is net belangrijk. In de film hebben we getracht om de problemen naar voren te brengen zonder iemand te beschuldigen. We moeten het thema gastvrijheid (in relatie tot diversiteit) in al zijn aspecten bekijken. Zowel het positieve als het negatieve komt aan bod.
Kristin: De tekst in de film wordt gebracht vanuit het standpunt van een personage dat gedeeltelijk fictief en gedeeltelijk echt is. Het is een subjectief standpunt. De toeschouwer hoeft niet akkoord te gaan met de mening van dit personage, maar moet zich de vraag stellen waarom het personage op deze manier denkt. Het is hierdoor een subjectief verhaal dat we vertellen maar we pretenderen niet de waarheid in pacht te hebben.
Dankjewel.
TEKST: RINGO GOMEZ JORGE
FOTO: ARTUR ERANOSIAN
Geen opmerkingen:
Een reactie posten