Vermits de Matchbox op 15 mei in Tervuren opengesteld wordt voor het publiek, leek me een interview met beide kunstenaars over hun plannen geen slecht idee. Hannelore Van Dijck en Carlos Ramirez kregen laatst een uitgebreide wandeling in het koninklijk Museum voor Midden-Afrika om inspiratie op te doen. Ze mochten zelfs de kelders nader bekijken. Hierover vertelde Hannelore me dat daar ongelofelijk veel materiaal opgeslagen is. Met materiaal bedoelde ze opgezette dieren, documenten en schedels van olifanten. Een beetje luguber maar wel zeer intrigerend. Belangrijker is op welke wijze zij het museum waargenomen hebben en tot welke samenwerking ze gekomen zijn. Een dubbelinterview.
+Wat hebben jullie gemaakt?
Hannelore Van Dijck: Het is een videoinstallatie geworden. We hebben elk apart in het museum rondgelopen en gefilmd. Daarna hebben we de beelden samengevoegd tot één geheel. Het medium film leek ons de beste optie omdat in het museum de dualiteit reëel versus irreëel sterk aanwezig is. Bij bezoekers hoor je vaak de vraag: "is dit nu echt?". Alles wat hier tentoongesteld staat is authentiek en komt van Afrika maar het wordt op zo'n wijze geplaatst en geëxposeerd dat het niet meer werkelijk lijkt. Het is geen natuurlijke afspiegeling van Afrika terwijl dat wel de bedoeling was: om mensen te laten zien hoe Afrika er werkelijk uitziet. Je kan daardoor niet anders dan met film of foto's werken want als je hiervan nog eens een tekening of een schilderij maakt, maak je een onwerkelijk beeld van iets dat op zich al onwerkelijk lijkt, waardoor het zijn kracht verliest.
Carlos Ramirez: We willen de bezoeker een reflectie van het museum geven buiten de muren van het gebouw. Het is spelen met de dualiteit 'buiten - binnen', vermits de Matchbox effectief buiten staat maar tegelijkertijd ook een deel is van het museum. Wij brengen de binnenkant ervan als het ware naar buiten.
+Waarom hebben jullie apart gefilmd?
Hannelore: Dat is een gevolg van de zoektocht naar een manier van samenwerken. Hoe creëer je een nieuwe beeldtaal die eigen is aan ons beiden terwijl wij elk een zeer eigen manier van werken hebben? Daardoor dachten we: we maken elk beelden op ons eigen ritme en zetten dezen vervolgens bij elkaar. In eerste instantie heb je de vraag: "hoe nemen wij het museum waar?", en in tweede instantie: "hoe reageren onze beelden ten opzichte van elkaar?".
+De videofilm is een splitscreen van twee beelden die boven elkaar staan. Ik voelde meteen wie welk deel gefilmd heeft. Dat van Hannelore is een letterlijke registratie en zeer statisch, dat van jou is meer gemonteerd en surrealistischer.
Carlos: Ik zocht naar een ander verhaal. Iets dat niet meteen zichtbaar of zelfs bespreekbaar is, namelijk de dromen van de schaduw binnen het museum. Het verhaal dat niet wordt verteld. Een voorbeeld: morgen leg ik hier een schat van goud voor je neer. Je zegt: "wow", maar je weet niet wat erachter steekt, hoeveel mensen ik misschien hiervoor vermoord heb. Dat vertelt men ook niet in dit museum, maar je voelt het wel. Het gebouw transpireert de waarheid.
+Het is net datgene waarmee het museumbestuur nu komaf mee wil maken door een nieuw gebouw naast het bestaande te plaatsen.
Hannelore: Ik denk dat het heel moeilijk is voor het museum om van zijn koloniale connotatie afstand te nemen. Het hangt hier gewoon binnen. Het museum kan er volgens mij niet vanaf geraken zonder een nieuw gebouw te zetten.
Carlos: In het weekend komen hier Afrikaanse koppels hun trouwfoto's laten trekken. In de tuin, dichter bij het museum en zelfs binnen. Ze zijn er trots op. Voor hen is dit een verzameling van het rijkdom van hun cultuur. Ze willen het graag tonen. Langs de andere kant is er natuurlijk ook de Afrikaan die hier zou staan en zeggen dat dit gebouw medeplichtig is aan het kolonialisme.
Hannelore: Dat dubbel gevoel moet in een context geplaatst worden. Door een nieuw gebouw erbij te plaatsen, kan men dit beter vertellen en duidelijk maken.
+Hoe is de samenwerking verlopen?
Carlos: Het was een kwestie van veel dialoog en van luisteren naar elkaar: organiseren en produceren in samenspraak. Ghandi heeft ooit gezegd: "als je iets doet zonder mij, doe je het tegen mij". Dat duidt meteen op de waarde van onze ontmoetingen. Je mag op je eigen werken, geen probleem, mits het op voorhand besproken is.
+Dat is exact wat jullie gedaan hebben. Jullie hebben niet samen één beeld gemaakt, maar twee beelden die in samenspraak zijn met elkaar.
Hannelore: Inderdaad. We hebben beiden iets op ons eigen gemaakt, maar in overleg. Vervolgens hebben we alles samengebracht waardoor beide delen met elkaar reageren en één geheel vormen.
+Jullie hebben het een titel gegeven: cadavre exqui. Waarvan komt dat?
Hannelore: Dat is een spelletje. Je plooit een blad papier en tekent er een hoofdje op. Vervolgens geef je het door en tekent iemand anders er een romp aan, zonder dat hij het getekende hoofd ziet. Daarna tekent nog iemand anders de benen. Zonder eigenlijk van elkaar te weten wat de ander doet, creëer je samen iets nieuws. Het is een werkwijze die ruimte geeft aan het toeval.
+Dat is exact wat jullie hebben gedaan.
Carlos: We hebben wel eerst onze ego's moeten vermoorden.
Hannelore: Het is dan ook een samenwerking. Het is niet een beetje Hannelore en een beetje Carlos, het is ons werk. Er zit voorkennis in van ons beiden, maar het is echt één werk.
Carlos: Zo'n Matchbox kan ook mislukken en dat risico wilde ik niet nemen. Het eerste dat ik haar heb gezegd, is dat we samen beginnen en samen eindigen. En dat we samen blijven doorwerken. We hebben gisterenavond nog tot 2 uur 's nachts gewerkt.
Hannelore: Ik heb bij hem thuis geslapen (lacht).
Carlos: Wees gerust, mijn kinderen waren erbij (lacht)! Als ik met een kunstenaar samenwerk dan besef ik dat het een risico met zich meebrengt. Bij een samenwerking creëer je een win-winsituatie omdat je leert van elkaars ervaring. Dit was bij ons ook het geval. Maar om dit te bekomen moet je eerst een risico nemen en investeren in elkaar.
+Bij jullie werk zie ik geen twee verschillende culturen die samengevoegd zijn. Het is gewoon een werk.
Carlos: Iedereen loopt rond met een spreekwoordelijke tas waarin zijn achtergrond en ervaringen zitten. Het is niet mijn bedoeling om mijn Chileense achtergrond tot de mensen te brengen, ik wil eenvoudigweg een soort openheid van geest meegeven. Mijn rijkdom is dat ik een mens ben op aarde, niet dat ik Chileen ben.
Hannelore: We zijn niet vanuit het thema diversiteit vertrokken maar vanuit de locatie zelf.
+Wat vinden jullie van elkaars persoonlijk werk. Eerlijk zijn.
Carlos: Ik vind dat ze op artisanaal vlak zeer sterk is. Hiermee bedoel ik dat haar werk technisch zeer sterk is. Het is zo gedetailleerd. Dat duidt op een goede geest. Mijn vader zei altijd: "je werk is pas goed als je je gehele geest erin zet. Vanaf dan maak je kunst". Haar sterke gedrevenheid is zeer merkbaar in haar werk.
Hannelore: Carlos is iemand die veelzijdig is maar vooral ook zeer intuïtief en vrij te werk gaat. Ook in zijn kleurgebruik doet hij echt zijn zin. Die vrijheid vind ik zo mooi. Ik worstel vaak met mijn werk, terwijl bij hem alles zo vrij en frivool lijkt te zijn.
Niets dan troetelbeertjes en regenbogen tussen jullie beide. Bedankt!
Bekijk hun werk hier:
TEKST: RINGO GOMEZ JORGE
FOTO: ARTUR ERANOSIAN
Geen opmerkingen:
Een reactie posten